Résidence château Cazalères

DE HERDER EN ZIJN HOND

door klaas van zijp

VERHALEN UIT HET PARK



La hutte de berger (herdershut), zou een goede Franse benaming zijn voor een herdershut. In onze streek wordt echter altijd over een cabane gesproken.

Cabane, een vaste verblijfplaats in de bergen, die niet veel meer bescherming biedt dan een tent.
De cabane is eenvoudig van opbouw. Daarvoor zijn verschillende materialen gebruikt, die niet aangevoerd behoefden te worden, zoals gedroogde klei-moppen, (natuur)stenen, plaggen en dikke takken.
Midden in deze hut is een vuurplaats (laré), voor een open vuur.
De hutjes bezitten één opening, die zowel de functie van deuropening (zonder deur), als rookafvoer bezit.

De oudste gebouwtjes die wij in het landschap tegenkomen, zijn vaak de cabanes. Solitair midden tussen de heuvels, meestal uit ruwe natuursteen opgetrokken hutjes, bestemd voor de herders. Zij dienden om te kunnen schuilen. Vooral de hoger gelegen cabanes waren tevens bestemd voor overnachting gedurende het warmere seizoen.

Hoger in de bergen waren de cabanes gewoonlijk groter. In die cabanes werd ook de kaas gemaakt. In de lager gelegen cabanes, vrij dichtbij de bewoonde wereld, werd minder gehuisd en overnacht, deze dienden vaak als schuilplaats.
De alleroudste exemplaren zijn opgebouwd uit niet aaneen gemetselde, opgestapelde stenen.
Vaak zijn de in onbruik geraakte cabanes vervallen en overgroeid en daardoor, vooral in de zomer, nauwelijks herkenbaar.

hond3.JPG (39584 octets)
Een cabane, die meest als schuilhut diende (bij nacht gefotografeerd)

De cabane heet in:
        de Provence         - borrie
        de Pyreneeen         - orry
        de Auvergne         - cases
        de Languedoc         - capitelles

Wanneer een boer zijn vee moet verweiden of naar de stallen terugvoeren, doet hij dat bij voorkeur door zijn kudde voort te drijven over de normale wegen.
Of dat een smalle landweg is of een drukke chemin départemental, het maakt voor hem geen verschil. Hij drijft zijn kudde via de kortste route en als dat onafwendbaar is, belemmert hij daarbij zelfs het normale verkeer volledig. Soms wordt een grote kudde geiten, schapen of koeien, gedurende vele kilometers, breeduit over de weg gedreven.


Dit is vooral opvallend in het zuidelijk deel van de Ariège, waar in de zomer gebruik wordt gemaakt van de hoger gelegen weiden, waar herders nog hun kudden laten grazen. Daar vindt twee maal per jaar nog steeds een transhumance plaats over vele kilometers, die urenlang een belemmering kan vormen voor het locale verkeer.
Markten en jaarmarkten waren vroeger vooral voor het houden van schaapskudden onmisbaar en onontkoombaar, zowel voor de behoeften van de herders als voor de afzet van hun producten. Ook de transhumance valt meestal samen met een markt, vooral een veemarkt.

In het grijze verleden boden in deze agrarische gebieden de situaties in en om de dorpen, eenzelfde aanblik.
Rondom de dorpskern bevonden zich fruit- en vruchtgaarden en moestuinen, waar uiteraard een weideverbod gold, evenals voor een overgangsgebied hier omheen. Daar voorbij waren soms enkele particuliere weidegronden en vervolgens, tot aan de uiterste dorpsgrenzen, de gemeenschappelijke weidegronden. Op deze weiden graasden de laatste eeuwen voornamelijk gemeenschappelijke schaapskudden (ramados).
Alhoewel deze meestal onder een heerlijkheid vielen, hielden de dorpen toezicht op de gemene weidegronden.

Vroeger waren dat er in verhouding meer, maar er zijn aan beide zijden van de Pyreneeën nog steeds opvallend veel geiten- en schaapskudden.
Het geschetste beeld van de vroegere dorpen en hun directe omgeving, is heden bij veel dorpen nog steeds herkenbaar.

De herdershond (le berger)

De herder (berger) in ZW-Frankrijk maakt bij het hoeden van zijn kudde gebruik van twee hondenrassen.
De kleine labrit is bij uitstek geschikt om de kudde bijeen te houden Het hondje heeft een sterk karakter, het is vasthoudend, onvermoeibaar, en uiterst slim. Een goed getrainde hond is in staat om de kudde bijeen te houden en in de gewenste richting te leiden. De hond reageert daarbij op gebaren en fluitsignalen van de herder. Het is een genot om hond en herder samen aan het werk te zien.

   hond.JPG (44018 octets)



Een goed getrainde herdershond is een waardevol bezit en dan ook zeer kostbaar. Zo'n hond leert hoe hij met de kudde omgaat met behulp van een goed getrainde andere hond. Wanneer er geen andere hond beschikbaar is, is de enige mogelijkheid om een hond te trainen, doordat de herder zelf alles voordoet. Dat is niet eenvoudig en vergt veel lichamelijke inspanning.

Een tweede ras, dat door de herders in ZW-Frankrijk gebruikt werd, is de patou of pastou (le grand patou blanc). Deze hond is tevens zeer geschikt om bezittingen en kudden te beschermen. Hij is in staat wolven, beren, veedieven en zwerfhonden op afstand te houden.


hond.JPG (44018 octets)

goto top

http://www.mooisteparkinfrankrijk.nl

Copyright © 2001 Cazalères